Open brief aan zijne Majesteit Koning Albert II, Koning der Belgen, Prins van Luik en in naam van de koning de Heer Jacques van Ypersele de Strihou, v

Herenthout, 15 juli 2008

Zijne Majesteit Koning Albert II, Koning der Belgen, Prins van Luik,
In naam van de koning, de Heer Jaques van Ypersele de Stryhou,
Hoofd van het Departement,
Kabinet van de Koning
Brederodestraat 16
B-1000 Brussel

Sire,

Op 14 juli heeft de premier van dit land, de heer Yves Leterme, zijn ontslag aan u aangeboden, omdat in de woorden van de eerste minister “het blijkt dat de tegengestelde visies tussen de gemeenschappen over het noodzakelijk tot stand te brengen nieuwe evenwicht in onze staatsinrichting vandaag niet te overbruggen zijn. Dit toont aan dat het overlegmodel op louter federaal niveau zijn limieten heeft bereikt.” U houdt uw beslissing nog in beraad, op zijn minst op het moment van schrijven van deze brief.
Ik zou u willen vragen, in naam van alle Belgen, in ’s lands belang, dit ontslag zo snel mogelijk te aanvaarden. Ons land staat immers op een keerpunt. Meneer Leterme heeft gelijk dat de dialoog zoals die op dit moment wordt gevoerd tussen de spelers in het beleid van het federale België verder onmogelijk wordt gemaakt door het federale overlegmodel zoals dat momenteel wordt gehanteerd. Spelers van een democratische minderheid van 40% kunnen alle eisen en vragen van een democratische meerderheid van 60% blokkeren met een simpele non. Dit is frustrerend voor deze Vlaamse meerderheid, die om begrijpelijke redenen voelt dat zij in dit België geen stem meer hebben, en niet het beleid kunnen voeren dat nodig is voor haar bevolking. En dit bemoeilijkt al jaren de dialoog, tot we op het punt zijn gekomen dat Vlamingen niet langer exuberante toegevingen willen doen (zoals vroeger zo vaak het geval is geweest) aan Franstaligen om hun vragen ingewilligd te zien, waardoor dit land in een crisis van nooit eerder geziene omvang is geduikeld.
Sire, ik benijd u niet. U heeft een land te gidsen door deze moeilijke dagen, en u moet dit reeds doen de voorbije dertien maanden. Uw koningschap is niet het makkelijkste geweest. Toch heeft u nu de kans om initiatieven te nemen die dit land, uw België, kunnen redden.
Er zijn immers drie mogelijke wegen die voor ons liggen. Een eerste mogelijkheid is het behoud van onze instellingen zoals ze zijn, en zoals ze niet functioneren. We verkeren reeds dertien maanden in de onmogelijkheid om een federale regering met slagkracht te vormen. Door de problemen rond Brussel-Halle-Vilvoorde kunnen geen nieuwe verkiezingen georganiseerd worden, waardoor het democratisch proces in België stilligt. Deze optie, het status quo, is duidelijk de slechtste. De situatie is nu reeds onhoudbaar, de verschillen en geschillen nu reeds quasi onoverbrugbaar. Verder doen op dit palmares zou een verdere uitholling van de Belgische staat en de verhoudingen tussen de gewesten en gemeenschappen inhouden tot een punt waar het land helemaal niet meer kan bestaan.
En misschien is het reeds zover. Een tweede optie voor de toekomst van dit land en zijn burgers is namelijk de splitsing en het voortbestaan van de gemeenschappen en gewesten als aparte landen in het verenigd Europa. Een optie die zeker voordelen heeft voor de burgers van dit land – er zal om duidelijke redenen een beleid kunnen worden gevoerd op basis van de individuele noden van elke gemeenschap, op het beslissingsniveau van de regio’s. Ook de solidariteit zal, in een andere vorm namelijk de Europese, behouden blijven, en samenwerking over de (taal)grenzen heen zal zeker niet tot het verleden behoren in een Europese context. Maar het is begrijpelijk dat u, en vele anderen met u die gehecht zijn aan België en haar geschiedenis, dit niet graag zien gebeuren.
En dat brengt mij bij de derde optie, Sire. Dat is een grondige hertekening van dit land. Bijna een herstichting zelfs. We hebben ons vastgereden met het federale model zoals we dat totnogtoe hebben gehanteerd. Het werkt niet meer, de staat is geërodeerd, de verhoudingen zijn verzuurd. Als dit land levensvatbaar wil blijven is het nu tijd dat we overgaan naar een nieuw model om de verschillende burgers van ons land, met hun zeer verschillende behoeften, alles te kunnen geven wat zij nodig hebben, in een context van solidariteit en vooral wederzijds begrip. België kan niet langer functioneren zoals het nu het geval is Sire, ik kan het niet genoeg benadrukken. Het is hoog tijd dat alle spelers in dit land, op het federale niveau, op niveau van de gewesten en gemeenschappen, ja zelfs op het Hof, nadenken over hoe het verder moet. Een staatshervorming is niet haalbaar, hebben de laatste dertien maanden aangetoond. Op zijn minst niet de staatshervorming die dit land nodig heeft. Daarom vraag ik u, in het belang van dit land, om België in zijn huidige vorm op te geven. Dit België is dood, en het is aan u om de architecten van het nieuwe België rond de tafel te roepen als u gelooft in de heropstanding van uw land.
Dit land is door de jaren heen, door de verschillende staatshervormingen die niet altijd even goed waren uitgewerkt, vervallen van een mooie villa naar een huis zonder fundamenten, door het constant heen-en-weer schuiven van steunmuren en pilaren. Het staat op instorten, en wat nieuw geschuif van pilaren en een stutbalk hier en daar kan misschien tijd kopen, maar instorten doet het toch. Het huis moet afgebroken worden, Sire. Afgebroken tot op de grond, zodat een nieuw huis kan worden opgebouwd, nog groter en magnifieker dan de villa die er 178 jaar lang heeft gestaan. Als u wil dat de instellingen ooit terug gaan functioneren, dan moeten België en haar instellingen opnieuw worden ingericht van op de grond. Met een goede aandacht voor de communicatie tussen de verschillende bevolkingsgroepen, en hoe deze kunnen samenleven in het grotere België. Een nieuw model voor ons land waar geen minderheid kan worden uitgesloten, maar geen meerderheid evenmin. Waar elke bevolkingsgroep het gevoel kan hebben dat naar hen geluisterd wordt, dat hun noden even belangrijk zijn als die van de andere, maar vooral waar de democratie opnieuw kan regeren. En zorgen dat dit herontwerp gebeurt is uw taak, als koning van dit land. Sire, wees snel in uw daden in deze periode van crisis, anders zal België onvermijdelijk barsten.

Hoogachtend,
Ben Verhaegen

Uw onderdaan